اهر هاراي
ايران تورك فيلتر شد.
آنا یارپاق              ایلگی              ایمیل              RSS              ATOM
بلاقا گؤره



سون یازی لار
+0 به يه ن

گونئي آذربايجان توپلومو و سيياسال كولتور - اؤزگور اينام

سون ايللرين بيليمسل آراشديرمالاري گئري قالميش اؤلكه لرين گليشمه سوره جينده اؤنجه كولتورل گليشمه يه ده ير وئرمك ده ديرلر. اسكي دوشونجه ده ائكونوميكال گليشمه اينساني بيليم لرين آيري بويوتلاريندان باغيمسيز اولاراق يانليز ائكونوميكال بويوتو قاپساميشدير.بو گون ايسه يئني سؤيلم لر كولتورل گليشمه يه اؤنجه ليك وئرمك ده ديرلر.

بو سؤيلم لرين چاتديغي سونوجلار بينؤوره سينده بير اولوس كولتورل بيچيمده گليشمه دن اؤنجه گرچك گليشمه يي هئچ بير صورتده الده ائده بيلمز. كولتور دئديگيميزده بير اولوسون اسكي چاغلاردان بو گونه دك آلت دوشونجه سينده قالانيب يوغونلاشاراق نهادينه اولان ايناملار ايله داورانيش لاردير. بو اسكي داورانيش لار ده ييشيلمه ييب يئني دونيايا اويغون اولمايانا دك اوچونجو دونيا اولوسلاري بو گونكو فلاكتلي دوروملا ال به ياخا قالاجاقلار.

گئري قالميش اولوسلار يئنيجيلليگه چاتماق اوچون يئنيجيلليگي گرچك وار اولان گرچك ليگي ايله قبول ائتمه لي ديرلر.بير قيسمي ايله راضيلاشيب ديگر قيسمي ني رد ائتمكله يئنيجيلليگه چاتماق اولماز. بو اولوسلارين اؤنجه كولتور ايله جمعي ويجدانلاري يئنيجيللشمه لي دير. بو گئري قالميش توپلوملاردا اجتماع اولدوغو حالدا جامعه دن خبر يوخدور. يعني ژان ژاك روسونون توپلومسال آنلاشما (ايجتيماعي قرارداد) آنلاتديغي قونو هله بو گئري قالميش توپلوملاردا اولوشماييب دير. يعني بو توپلوملار چاش باش و پريشان حالدا ياشاماقداديرلار. بو پريشانليق اسكي لردن بري بو گونه دك تاريخي توپلومسال و ائكونوميكال ياپيلارين سونوجودور. 

بو اسكي توپلومسال ياپي لار زامان سوره جينده تولاشيب يوغونلاشاراق اؤزه ل يانليش اخلاقييات ياراديب لار. گونئي آذربايجان توپلومونا باخديغيميز زامان بو اخلاقيياتين يانليشليغي آيدينجا گؤزه چارپير. بو اولوشان سيياسال كولتورون سونوجوندا گونئي آذبايجانلي بيرئيين روحو چئوره يه گووه نسيز، گرچك ليكدن اوزاق، ثبات سيز، غريزه اساسيندا داورانان، مفرط دويغوسال، مئتافيزيكه سؤيكه نن، چئوره ايله آنلاشمامازليغين شانتاژ ايله حل ائدن و ... بيرئي كيمي اولوشوبدور. بئله ليك له بئله بير سيياسال كولتور سونوجوندا هئچ بير زامان يئنيجيل آنلامدا اولوسچولوق گونئي آذربايجاندا اولوشماياراق يئني دونيانين بو اؤزه ل اؤزه لليگيندن ايراق قاليب دير.

يئنيجيل اولوسچولوق بيرئي لرين بئيين لري و وارليق لاريني بير بيرينه وصل ائدن بير شبكه كيمي هؤرگوتلنديرير. بو سورونون چؤزولمه سينه ائنگل اولان اؤنملي نده ن عصيرلر بويو سؤمورگه چي ياپيلار آلتدا ياشاياراق آلت دوشونجه ده يانليش داورانيش لارين نهادينه اولونماسي دير. اينسان داورانيش لاري نين بريوك بير بيچيمي عادت اساسيندادير. يانليز آز بير حيصه بيله رك ياپيلير. كولتورو تانيملاياراق ايصلاح اولونوماسينا ائنگل اولان بؤيوك نده ن ائله بو داورانيش لارزين عادت اساسيندا ياپيلاراق ناخودآگاه ياپيلماسي دير. بو خوصوصدا آدليم يازيچي توين بي حاكميت لرين ان اؤنملي گؤره وين كوتله لرين يانليش عادت لرين ده ييشديرمه سي بيلير. بوتون بيله رك و بيلمه يه رك ياپيلان كولتوره ل داورانيش لار بيرئي لرين ياشاديغي توپلومسال ياپيلار و سيياسال حاكميت لرين سونوجوندا نهادينه اولاراق گرچك له شيب سيياسال كولتورو اولوشدورور. بير سيرا بؤيوك دوشونورلر بو قونويا بئله توخونورلار:

- افلاطون جمهوري ريساله سينده اينسانلارين تمايلاتينا اشاره ائدير.

- ژان ژاك روسو سيياسال كولتورو يئرلي لرين روحييه سي سؤزجوكو ايله آنلاتير.

- آلكسي دوتوكوويل آمريكادا دئموكراسي چئوره سينده كي كيتابيندا كوتله نين توپلومسال داورانيش لاري نين سيياست ده ائتگي لرين آراشديرير.

- خواجه نصيرالدين طوسي چئشيدلي اينساني توپلوملار آراسيندا چئشيدلي توپلومسال داورانيش لارين آيريمليغين اونايلايير.

- ...

يعني بير سيرا اخلاقي اؤزه لليك لر اولوسلاري بير بيريندن آييرير.بونلار عصيرلر بويو سيياسال ياپيلارين سونوجوندا يوغونلاشاراق قالانيب بو گون سيياسال كولتورو اولوشدورور. آنجاق سيياسال كولتورون بير سوسيال بيليم قاورامي اولاراق سيستئماتيك شكيلده قوللانماسي 1950لردن بري باشلانير.سيياسال كولتور چئشيدلي بيليمسل چاليشمالاردان اسينله نه رك گليشديريلميش بير قاورام دير. بو قاورامين گليشديرمه سينده اوچ آيري بيليمسل چاليشمانين اؤنمي بؤيوك دور.بونلاردان بيرينجي سي سوسيال پيسخولوقلارين ياپديقلاري اينجه له مه و آراشديرمالاردير. ايكينجي سي ده اوروپالي سوسيولوقلارين (ماكس وئبر و دوركيم كيمي) كولتوره ايليشگين ده يرلنديرمه لري دير.اوچونجوسو ايسه گؤروشمه، آناليز و بيلگي توپلاما يؤنتم لري نين گليشمه سي دير.

سيياسال كولتور قاورامي بير توپلومون سيياسال ايدئولوژي سي، قورومسال ياپي سي، اولوسون كؤكلو ده ير لري و سيياسال روللاري ايله ايليشگي ده دير. بو اوزدن دئمك اولار سيياسال كولتور هم سيياسال سيستئمين كوللئكتيو تاريخي نين اورونودور. هم ده بيرئيلرين ياشام سوره لري نين بير سونوجودور.

راسييونال سيياسال كولتورده بوتون توپلوم بيرئي لري حاكيميييتين حقوقي ياپي سينا آرخالاناراق كولتورل هارموني ائتگي سينده راحاتجا ايلگي يه كئچيب جمعي عمله ال وورا بيليرلر.آنجاق بيزيم توپلومدا بئله بير دوروما زورلا راست گليريك.

تاريخ بويو گونئي آذربايجان سيياسال كولتورو بيرئيلر آراسي گوون سيزليغين تانيغي اولوبدور. بو اساسدا اينسان ذاتي ايله ايلگي ده اولان رقابت اصلي شيددت و بيرئيلر آراسي شانتاژ ايله يانليش آنلام تاپيبدير.ديگر يؤندن اولوسوموزدا نئجه بير سيياسال كولتور اورتامي وار؟ دئيه سوردوغوموز زامان قارشيميزا ائوره نسل ده يرلردن اوزاق، اوزلاشماجي يئرينه چاتيشماجي، سانترال دوشونجه لي، چئشيدليگي تحمل ائتمه ين بير ياپي چيخماقدادير.

ايران و اونون آرديجا گونئي آذربايجان سيياسال كولتورونون اؤزونه اؤزه ل اؤزه لليك لري بولوندوغو و بو نده نله ائوره نسل دئموكراتيك ده يرلر ايله ايليشگي قورماقدا زورلانديغي ني سؤيله ين دكتر محمود سريع القلم ايران و آرديجا گونئي آذربايجان كولتور اورتامي نين اؤزه لليك لريني بئله سيرالاماقدادير:

- توپلوموموز اؤز ايچينده يئترينجه چئشيدلي ليگه آليشماييب دير.هركس اؤزلوگونو توپلولوق ايچينده بولدوغو، توپلولوق ائشيگينده آلقيلاياماديغي بير بوتون اولاراق گؤرمكده دير.

- سيياسال كولتوروموز بيرئيسلليكدن چوخ توپلومسالليغا اؤنم وئرمكده، توپلومون بيرئيين اؤنونده اولدوغو قبول ائديلمك ده دير.

- توپلومسال ياشامين بوتون آلانلاري سيياستله ايلگيلي باخيلديغي اوچون اولوسوموزدا سيياستين موداخيله سي چوخ گئنيش دير. توپلومدا سيياستين سينيري بللي دييل.

- توپلوموموزدا مدني جامعه، اؤزه ك قوروم و توپلولوقلارين وارليغي آزدير.

- توپلوموموزدا اينسانلارين بير بيرينه گووه ني آزدير.بير بيرينه گووه نمه ين اينسانلارين چوخونلوغو بير توپلومدا نه پايلاشيم دويغوسونون گليشمه سي ممكن دور نه ده جمعي عمل ايله اورتاق آماجلا بيرليكده يورومه ايسته يي نين اولوشماسي.بيرئيلر آراسي بو گووه نسيزليك دويغوسو سيياسال آلانادا يانسيماقدادير.

سؤيله ديكلريميزين ان اؤنملي نده ني گونئي آذربايجان توپلومونون عصيرلر بويو عشيرت حاليندا ياشاماسيندا گيزلي دير.عشيرت سيستئمي مدرن دؤولته آچيليمي اولان فئودال هؤرگوتلنمه دن اؤنجه قوهوم تمللي سيستئمه دئييلير.آيدين دوشونورلره گؤره عشيرت ياشامي ائوريم آشاماسيندا بولونان اؤزه ل بير توپلولوق بيچيمي دير.

عشيرت ياشامي اوچ تمل فاكتا دايانير:

- قوهومچولوق

- ساواشچيليق

- ساواشلا عشيرتين گئنيشلنمه سي و سويغونچولوق

قوهوموچولوق آرايا گيرديگي زامان ايكي اؤنملي ائتگي بوراخير:

- اؤز ايله اؤزگه نين آيريمليغي يانليز قوهومچولوق ايله تانيملانير. بو اساسدا اؤز اولماق اوچون اولوس، توپراق، صنف و سوي سؤزجوكلري ايكينجي سيرادا يئرله شير.قوهومون گئنيش ليگي آز اولدوغو حالدا اؤزلرين سايي سي محدود آما اؤزگه نين سايي سي گئنيش اولور.

- اؤز ايله اؤزگه نين بو طور تانيملانماسي سونوجوندا گووه نيلير بيرئي لرين سايي سي آز چئوره يه گووه نسيزليك گئنيش اولور.

سيياسي عملين تملي اعتمادا دايانير. گووه نسيزليك اولدوغو حالدا هئچ بير سيياسي عمل سونوجا واراماز.سيياسي عمل ايله ياناشي بوتون جمعي عمل لرده اعتماد فاكتي اساس فاكتور ساييلير. عصيرلر بويو عشيرت حاليندا ياشاماق گونئي آذربايجان توپلومسال پيسخولوژيسينده چئوره يه گووه نسيزليگي نهادينه ائديب دير. بو گون ايسه گونئي آذربايجان توپلومو اؤزه لليك له گونئي آذربايجان ميللي حركتينده يايقين اولان اعتمادسيزليق عادتي عصيرلر بويو عشيرت حاليندا ياشاماغين ائتگي سي دير.يئنيجيلليگه دوغرو بيرينجي آدديم دا اؤنجه سيياسال سئچگين لر سونرا كوتله نين آلت دوشونجه سيندن بو يانليش عادت سيلينمه لي دير.

عشيرت ياشامي نين ايكينجي اؤنملي گره كليگي ساواشچيليق دير. عشيرت ياشامي نين بو دوغال گره كليگي عشيرت بيرئي لري آراسيندا گئنل بير داورانيشا بدل اولاراق بيرئي لرين آلت دوشونجه سينده نهادينه اولوب دور.

اوچونجو اؤنملي فاكتور سويغونچولوق دور. عشيرت توپراقلارين گئنيشلنديره رك ياشامي نين داواميني تامين ائتمك اوچون سويغونچولوغون اؤزه ل رولو وار ايدي. بو خصلت لر سونوجوندا بو گون گونئي آذربايجان لي بيرئي ياسا كيمي سؤزجوك لر ايله گرچك آلاندا اؤزگه دير.

بو عشيرت ياشامي نين ائتگي لري سونوجوندا گونئي آذربايجان كوتله سي باتي ايله اوز به اوز اولدوغو زامان او گليشميش دوشونجه لردن يارارلانا بيلمه يه رك بو گونكو دورومو ساخلاماق اوچون مئتافيزيكه سؤيكه ندي. اينسانلار و توپلوملارين ده ييشيلمه سي اوچون يانليز دوشونجه ده ييشيمينه اكتفا ائتمك اولماز.گره ك كولتورل سيياسال ياپي لار ياپيجا ده ييشيله نه.تاريخيميزه باخديغيميز زامان آيدين دوشونور بيرئي لري ميزين چوخونلوغو اينساني حئيرته دالديرير آما نه دن بئله بؤيوك آيدين دوشونورلريميز اولدوغو زامان بو گونكو فلاكتلي دورومدا ياشاييريق؟ نده نسه بو گليشميش آيدين دوشونور بيرئي لر خسته بير ياپي دا نه ائده بيلرديلر كي؟ باتي دونياسي دوشونجه ايله ياناشي كولتورل سيياسال ياپي لارين گليشمه سينه يئترينجه اؤنم وئردي. يئنيجيل ياپي لاردا اينسانلارين ايليشگيسي قاعده مند اولاراق بير سيرا منطقي تمل لره دايانير. ايشده سياسال گليشمه بودور.

بو سؤيله ديكلريميزدن قورتولماغا تك بير يول وارسا اودا سئچگين لريميزه باغلي دير. بير توپلومو سئچگين لري ائييته رك گليشديرمه لي دير. بو اوزدن اؤنجه سيياسال سئچگين لر گليشه رك بوتون عشيرت ياشاميندان ياديگار قالان يانليش عادت لري آتيب يئنيجيلليگه گرچك آنلامدا سؤيكه نه رك كوتله ني اؤز آردلاريندا چكمه لي ديرلر. سونرا دئموكراسي كولتورو گليشه رك باشدا اؤزگورلوك و اينسان حاقلارينا اينام گؤزو ايله باخان سيياسال سئچگين لرين يئتيشديريلمه سينه اومود بسله مك اولار.

 قايناق لار:

- سريع القلم، محمود، 1386،  فرهنگ سياسي ايران، تهران: پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي

- ديالكتيك اجتماعي: گفت‎وگوهايي دربارة انسان و فرهنگ، ترجمة ناصر فكوهي، انتشارات فرهنگ جاويد، چاپ اول 1389

- قدرت و پيدايي: توسعه وابداع جهان سوم، آرتورواسكوبار ترجمه ي آرمان شهركي، سايت آنتروپولوژي


بؤلوم :
یکشنبه 26 شهریور 1391


بؤلوم لر
     
باغلانتی لار
یارپاق لار
سایغاج
  • ایندی بلاق دا :
  • بوتون گؤروش لر :
  • بو گونون گؤروشو :
  • دونه نین گؤروشو :
  • بو آیین گؤروشو :
  • باخیش لار :
  • یازی لار :
  • یئنیله مه چاغی :

جنبش مبارزه با سياست هاي ضد تركي ويكي پديا

ایران تورک : فرهنگ و تاریخ تورکان جهان